ĐỀ 56: “Con
người có thể bị hủy diệt nhưng không thể bị khuất phục” (Hemingway). Ý kiến
của Hemingway đề cao giá trị của con người trong mối quan hệ với tự nhiên, xã
hội và với bản thân mình. Anh (chị) có suy nghĩ gì về ý kiến này?
BÀI LÀM
Con người: trước hết
là hiểu ở phạm vi cá nhân, cá thể, nhưng cần hiểu rộng hơn là loài người, con
người trong cộng đồng với nghĩa chung nhất, bao quát loài giống, gắn với bản
chất Người theo nghĩa bao trùm nhất của nó. Con người có thể bị đánh bại:
nguyên văn tiếng Anh (destroyed) khi dịch ra còn có nghĩa là “bị hủy diệt”, “bị
tàn phá” – cách nói thể hiện sự ý thức về những khả năng rủi ro có thể xảy đến
với con người.
Mối quan hệ giữa hai
vế nhấn mạnh vào ý chí niềm tin của con người trong cuộc đấu tranh sinh tồn,
khẳng định niềm kiêu hãnh của con người chân chính luôn tin tưởng vào khả năng
của chính mình. Không những thế còn nhấn mạnh tinh thần con người vươn lên
trong hành động, chinh phục những mục tiêu, vượt lên những thử thách.
Con người trong công cuộc chinh phục và cải
tạo tự nhiên: từ xưa đến nay, thiên nhiên chứa đựng sức mạnh ghê gớm, mỗi khi
thiên tai, một quốc gia, một cộng đồng có thể bị những hậu quả nặng nề nhưng
rất nhanh chóng con người lại bắt tay khắc phục thiên tai, ổn định cuộc sống,
phát triển xã hội. Từ buổi đầu lấy sức người chống lại thiên nhiên, đến nay
chúng ta có những thành tựu lớn lao nhờ khoa học kĩ thuật, từng bước cải tạo
thiên nhiên và bắt thiên nhiên phải khuất phục con người. Ngu công đào núi, Dã
Tràng lấp bể là ước muốn và cũng là niềm tin vượt lên chính mình của những
người giàu ý chí nghị lực và quyết tâm hành động. Một bờ đê sông Hồng là sức
mạnh của con người hợp quần để chế ngự sức nước hung hãn. là niềm tự hào của
bao thế hệ. Một công trình thủy điện sông Đà là kết quả lao động vất vả cả chân
tay lẫn trí óc của con người, biến sức nước thành dòng điện. Rõ ràng con người
từ chỗ khiếp sợ trước tự nhiên đã trở nên mạnh mẽ can đảm hơn, nắm bắt quy luật
tự nhiên, bắt thiên nhiên phải khuất phục trước con người.
Trong đấu tranh xã
hội, các lực lượng chính nghĩa, những con người đại diện cái tốt, cái đẹp không
ít lần bị thất bại. Con người chân chính nhiều khi bị kẻ tiểu nhân hãm hại, để
lại nỗi niềm chua xót “anh hùng nuốt hận”, “để hận mấy ngàn năm” còn lưu trong
bao áng văn thơ. Tuy nhiên theo một quy luật tất yếu và niềm tin mãnh liệt vào
công lí, sự thật sẽ chiến thắng bạo tàn, giả trá giúp con người tìm ra những
cách đấu tranh, những phương pháp để thành công. Phan Bội Châu từng nhắn nhủ “Tay ba lần gãy, mới biết thuốc tiên… Xưa nay anh hùng,
từng thua mới được!”. Không gì mạnh bằng ý chí con người, bên cạnh đó còn đòi
hỏi sự tỉnh táo khôn khéo, kiên quyết để đạt mục đích.
Xét từ góc độ cá nhân, cũng có rất nhiều tấm gương con
người vươn lên trong cuộc sống, vượt qua những khiếm khuyết của bản thân:
Nguyễn Ngọc Ký - thầy giáo; Nguyễn Ngọc Hưng - nhà thơ hội viên Hội Nhà văn
Việt Nam; Lê Thanh Thúy – cô gái bị ung thư nhưng vẫn kịp góp mặt cho đời nụ
cười rạng rỡ của một tấm lòng nhân hậu; là Nguyễn Hồng Kông - bệnh nhân suy
thận nhưng đã tận dụng quỹ thời gian ít ỏi của mình để viết cuốn sách “Khát vọng sống để yêu” và “Ở trọ”, tích cực giúp đỡ những người
cùng cảnh ngộ, những đồng loại kém may mắn. Những con người ấy bị hủy diệt bởi
định mệnh khắc nghiệt nhưng đã khẳng định ý nghĩa cao quý của sự sống con
người, sống có ý nghĩa bằng tất cả nghị lực và bản lĩnh của mình.
Con người có thể bị đánh bại, cũng không ít kẻ tự mình
khuất phục quỳ gối trước các thế lực. Tuy nhiên, làm con người chân chính thì
không bao giờ tự đánh mất mình. Những kẻ như vậy đã chết ngay khi còn sống! Từ
đó cho thấy để làm một con người theo đúng nghĩa Hemingway đề cập không phải là
điều đơn giản! Ngay cả cái chết có thể chấm dứt thời gian tồn tại giữa cuộc đời
của một cá nhân, nhưng không thể khuất phục ý chí vươn lên sống có ích với đời,
để lại sự nghiệp bất tử. Những con người như thế sẽ sống mãi!
Trong sự phát triển của nhân loại, bao giờ con người cũng
có ý thức rất lớn về giá trị bản thân, các nhà tư tưởng cũng như các nhà văn có
nhiều câu nói hay về giá trị con người. Blasé Pascal nói: “Con người là một cây
sậy, nhưng là một cây sậy biết suy nghĩ”, M. Gorki ca ngợi con người: “Con
người! Tiếng ấy tự hào biết bao!”. Sự tồn tại của con người ở thế gian này và
những thành quả từ xã hội loài người đã hình thành ý thức đề cao phẩm chất, giá
trị làm người cao quý.
Trong bối cảnh phát triển đầy xung đột phức tạp, con
người phải luôn đương đầu với thử thách khó khăn và không ít lần phải đối mặt
với thất bại, bi kịch. Đương đầu với những khó khăn, con người chúng ta càng có
dịp khẳng định bản lĩnh và rút ra kinh nghiệm, vượt lên chính mình. Ông cha ta
ngàn đời trước đã phải chinh phục thiên nhiên và đã thêu dệt thành bao huyền
thoại về chiến công kỳ vĩ này như Sơn Tinh chiến thắng Thuỷ Tinh, những vị thần
kỳ vĩ là sản phẩm của chính con người, nâng tầm vóc con người ngang tầm thiên
nhiên. Mỗi một khó khăn trở lực lại là một lần giúp con người chúng ta nhận ra
những khiếm khuyết sai lầm để tiếp tục hành trình chinh phục đầy thử thách. Nhà
thơ Hoàng Trung Thông từng khẳng định “Bàn tay ta làm nên tất cả - Có sức người
sỏi đá cũng thành cơm”. Có nghĩa là con người luôn tự tin vào chính bản thân
mình sẽ không bao giờ biết đầu hàng trước hoàn cảnh.
Từ những việc lớn
đến việc nhỏ đều cần đến ý chí và nghị lực phi thường của con người, điều quan
trọng chính là con người cần phải biết tự lượng sức mình, tự điều chỉnh mình.
Có một lúc nào đó chúng ta vấp phải sai lầm và thất bại, nhưng đó chỉ là tạm
thời, bởi lẽ nếu chúng ta quyết tâm hành động và nắm bắt được thời cơ, chuẩn bị
đầy đủ chín muồi thì sẽ chắc chắn thành công.
Theo tôi, muốn khẳng định tinh thần trong câu nói của
nhà văn Hemingway cần phải hội đủ những yếu tố cần cho một con người, để có thể
sống giữa đời mà không hổ thẹn: ý thức bản thân, có tinh thần luôn vươn lên
trong đời sống, mài sắc bản lĩnh và khả năng hành động và nỗ lực hết mình để
đạt ước mơ. Trau dồi càng nhiều vốn sống, kinh nghiệm sống, không ngừng tự nâng
cao hoàn thiện bản thân, không bao giờ cho phép chủ quan tự mãn sau thắng lợi,
thành công nhất thời, bởi đơn giản “kẻ thù của thành công là thành công”. Sức
mạnh con người không chỉ ở bản thân người ấy mà còn nhân lên với sức mạnh của
cả cộng đồng người. Trong cuộc đấu tranh khẳng định giá trị đời sống, con người
không bao giờ đơn độc và luôn làm được những điều phi thường ngay trong cuộc
đời bình thường.
Từ ông lão Santiago trong câu chuyện Ông già và biển cả của nhà văn, một
triết lí sâu xa về con người bình thường ở giữa thế gian, ý kiến của Hemingway
là đúc kết chân lí về con người, khẳng định tư thế hào hiệp và can đảm của con
người giữa thế gian. Con người có thể bị hủy diệt nhưng không thể bị đánh bại!
0 nhận xét:
Đăng nhận xét